Trên sóng truyền hình quốc gia những năm từ 2006 đến 2008, bộ phim “Chạy án” chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nguyễn Như Phong đã thu hút đông đảo người xem và được đa’nh giá là một trong những phim thành công nhất trong loạt phim “Cảnh s.á.t h.i`.n.h s.ư.”.
Đây là một trong những phim truyền hình được chuyển thể từ v.ụ a’n có thật, nghĩa là các chi tiết trên phim không hoàn toàn hư cấu.
Thực tế thì “chạy án”, “chạy chức, chạy quyền”, “chạy quy hoạch”, “chạy huân chương”, “chạy dự án”, “chạy tuổi”, “chạy điểm”… là những thứ chạy mà các cấp có thẩm quyền đã nhiều lần đề cập ở các diễn đàn chính thức. Xã hội cũng nhìn nhận đó là các tiêu cực đã tồn tại lâu năm.
Chúng ta hiểu rằng đằng sau một vụ việc “chạy” bao giờ cũng có sự thỏa thuận và trao đổi lợi ích, có thể là lợi ích vật chất hoặc lợi ích khác. Nó là những sự thỏa thuận và trao đổi “ngầm”, “đi đêm” nên không dễ phanh phui; đối tượng liên quan tất nhiên là không muốn “lộ sáng” việc “đi đêm” của mình vì đó là hành vi vι ρнâ.м pha’p luật. Chỉ khi cơ quan chức năng vào cuộc thì chúng ta mới thấy rằng bên cạnh “chạy án” còn có cả “lừa chạy án”. Hay nói cách khác là có những đối tượng tuy không nắm giữ chức vụ, quyền hạn, không thể can thiệp và thực hiện được việc thay đổi t.ộ.i d.a.n.h, khung hình phạt… theo hướng có lợi cho người phạm tội nhưng vẫn nhận tiền hòng chiê’m đ.o.ạ.t tài sản của người khác.
Ở đây cũng cần nói rõ thêm rằng pha’p luật không có quy định về t.ộ.i d.a.n.h “chạy án” hay “lừa chạy án”. Theo luật sư Hoàng Văn Hướng – Trưởng Văn phòng luật sư Hoàng Hưng (Đoàn luật sư TP Hà Nội), nếu hiểu chạy án là việc dùng thủ đoạn trái pha’p luật để bóp méo, xoay chuyển v.ụ a’n theo hướng có lợi cho người phạm tội, thì tùy vào tính chất, mục đích của hành vi mà người phạm tội phải chịu trách nhiệm h.i`.n.h s.ư. theo quy định của pha’p luật. Đó có thể là tội “lừa đảo chiê’m đ.o.ạ.t tài sản” hoặc “l.ạ.m d.ụ.n.g tín nhiệm chiê’m đ.o.ạ.t tài sản”, “nhận h.ố.i l.ộ”… tùy theo trường hợp cụ thể.
Ví dụ trường hợp người không có chức vụ, quyền hạn nhận tiền để chạy án mà không thể can thiệp và thực hiện được việc thay đổi t.ộ.i d.a.n.h, khung hình phạt như nêu trên thì có thể bị t.r.u.y t.ố về tội “lừa đảo chiê’m đ.o.ạ.t tài sản”.
Đối với những người có chức vụ, quyền hạn thì việc nhận tiền chạy án có thể bị khép vào tội “l.ạ.m d.ụ.n.g tín nhiệm chiê’m đ.o.ạ.t tài sản” hoặc “nhận h.ố.i l.ộ”.
Dù là “chạy án” hay “lừa chạy án” thì đây đều là những hành vi vι ρнâ.м pha’p luật, không thể chấp nhận được đối với cả những người đang nắm giữ chức vụ, quyền hạn hay đã “về vườn”.
Việc lợi dụng quyền hạn, các mối quan hệ, sự tín nhiệm của mình để trực tiếp hoặc thông qua trung gian thực hiện các hành vi nhằm “đổi trắng thay đen”, giúp người có tội được hưởng án nhẹ hơn so với hành vι ρнâ.м tội là x.â.m p.h.ạ.m đến các chuẩn mực đúng đắn, quy trình hoạt động, trách nhiệm làm việc trong cơ quan tổ chức, cần phải x,ử lý nghiêm theo quy định pha’p luật.
Từ các phân tích trên, xin được đơn cử một số vụ việc gần đây:
Vào tháng 9/2022, TAND TP Hà Nội đã đưa ra xe’t x,ử b.ị c.á.o Bùi Trung Kiên (cựu cán bộ Cục Cảnh s.á.t kinh tế C03 Bộ Công an) về tội Lừa đảo chiê’m đ.o.ạ.t tài sản, liên quan đến vụ cựu Giám đốc Bệnh viện TP Thủ Đức (TPHCM) Nguyễn Minh Quân chi tiền để “chạy án”.
Ngày 22/2 vừa qua, Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra quyê’t định k.h.ở.i t.ố v.ụ a’n, k.h.ở.i t.ố bị can, bă’t t.ạ.m g.i.a.m ông Đỗ Hữu Ca, cựu giám đốc Công an TP Hải Phòng, để điều tra tội “Lừa đảo chiê’m đ.o.ạ.t tài sản”, quy định tại Điều 174 Bộ luật H.i`.n.h s.ư.. Theo thông tin ban đầu thì tướng Đỗ Hữu Ca bị điều tra dấu hiệu nhận tiền để “chạy án”.
Vụ án liên quan đến ông Đỗ Hữu Ca đang được điều tra làm rõ để x,ử lý theo quy định của pha’p luật, vì vậy chúng ta chờ thông tin tiếp theo của cơ quan chức năng và không đưa ra suy đoán hay pha’n xét không có căn cứ pha’p luật.
Tuy nhiên, thiết nghĩ hai vụ việc nêu trên cũng như nhiều vụ khác đã được điều tra, xe’t x,ử những năm qua là sự cảnh tỉnh đối với bất cứ ai có định “chạy án” hay “lừa chạy án”.
Mỗi cán bộ, chiê’n sĩ trong ngành công an cũng như các cơ quan nội chính khác là “thanh bảo k.i.ế.m” và “lá chắn” ḃảǿ ᶌệ chế độ, ḃảǿ ᶌệ Đảng, Nhà nước và Nhân dân, vì vậy dù còn công tác hay đã nghỉ hưu đều phải thường xuyên tôi luyện, rèn giũa bản thân để “thanh bảo k.i.ế.m” luôn sắc bén và vững vàng, không bị xuyên thủng bởi những viên đ.ạ.n “bọc đường”.
